Xét giải thưởng Nhà nước, giải thưởng Hồ Chí Minh về KH&CN có gì mới?

Đại diện tác giả, nhóm tác giả nhận GT NN, GT HCM về KH&CN năm 2010

Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về KH&CN (Giải thưởng) là 2 giải thưởng cao quý mà Đảng, Nhà nước trao tặng cho các tác giả có công trình KH&CN tiêu biểu, có giá trị cao về KH&CN, mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội, có ảnh hưởng sâu rộng, lâu dài trong đời sống; là kết quả của sự dày công nghiên cứu, cống hiến trí tuệ và tài năng của các nhà khoa học phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Xung quanh vấn đề này, phóng viên đã có cuộc trao đổi với ông Đặng Quang Huấn - Vụ trưởng Vụ thi đua - Khen thưởng (Bộ Khoa học và Công nghệ).

Xin ông cho biết quy định xét tặng 2 Giải thưởng cao quý trên về KH&CN trong Nghị định số 78/2014/NĐ-CP có những nội dung gì mới so với những quy định của bốn đợt xét tặng Giải thưởng trước đây?

Ông Đặng Quang Huấn: Bộ KH&CN tổ chức xét tặng Giải Thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về KH&CN Đợt 5 kế thừa kinh nghiệm, kết quả xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh của bốn lần trước đây (vào các năm 1996, 2000, 2005 và 2010) và Giải thưởng Nhà nước ba lần (vào các năm 2000, 2005 và 2010). Tuy nhiên, Việc tổ chức xét tặng Giải thưởng Đợt 5 có những nội dung mới so với những quy định của bốn đợt xét tặng Giải thưởng trước đây, đó là:

Thứ nhất: Căn cứ pháp lý để xét tặng Giải thưởng dựa trên quy định của Nghị định 78/2014/NĐ-CP ngày 30/7/2014 của Chính phủ và Thông tư số 31/2014/TT-BKHCN ngày 06/11/2014 của Bộ trưởng Bộ KH&CN.

Giải thưởng tặng cho tác giả, đồng tác giả là người Việt Nam, người nước ngoài có công trình, cụm công trình KH&CN xuất sắc  được công bố, ứng dụng tại Việt Nam. Tác giả công trình là người trực tiếp sáng tạo ra công trình; trong trường hợp có hai người trở lên cùng trực tiếp sáng tạo ra công trình thì họ là đồng tác giả.

 Những người là chủ sở hữu của công trình hoặc chỉ giúp đỡ, hỗ trợ về kỹ thuật, vật chất, kinh phí cho tác giả công trình và những người tham gia công trình mà không trực tiếp tham gia sáng tạo ra công trình thì không là tác giả công trình.

Thứ hai: Tác giả công trình KH&CN được tặng Giải thưởng sẽ được nhận tiền thưởng từ ngân sách nhà nước với số tiền thưởng tương đương 270 lần mức lương cơ sở tại thời điểm có quyết định giải thưởng (đối với Giải thưởng Hồ Chí Minh); 170 lần mức lương cơ sở tại thời điểm có quyết định giải thưởng (đối với Giải thưởng Nhà nước). Ngoài ra quyền lợi nêu trên, tác giả còn được hưởng các quyền lợi khác có liên quan đến Giải thưởng.

Thứ ba: Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước được xét tặng và công bố 05 năm một lần, vào dịp kỷ niệm Ngày Quốc khánh 2/9 (quy định trước đây, Giải thưởng Nhà nước được tổ chức xét tặng và công bố 2 năm một lần).

Mỗi công trình KH&CN chỉ được đề nghị xét tặng một giải thưởng trong một đợt xét tặng Giải thưởng; mỗi công trình chỉ được tặng một giải thưởng về KH&CN.

Thứ tư: Hồ sơ đề nghị xét tặng Giải thưởng quy định theo hướng đơn giản hóa thủ tục hành chính ở mức tối đa. Nếu như trước đây, tác giả công trình KH&CN hoặc đại diện hợp pháp của tác giả công trình nộp 15 bộ hồ sơ đề nghị xét tặng giải thưởng. Hiện nay, Nghị định 78/2014/NĐ-CP quy định tác giả công trình KH&CN hoặc đại diện hợp pháp của tác giả công trình nộp 01 bộ hồ sơ đề nghị xét tặng giải thưởng (bản giấy) và 01 bản điện tử của hồ sơ đề nghị xét tặng giải thưởng ghi trên đĩa quang (dạng PDF, không đặt mật khẩu), được đóng gói trong túi hồ sơ có niêm phong.

Trường hợp công trình KH&CN được đề nghị xét thưởng ở hội đồng cấp tiếp theo thì tác giả công trình KH&CN hoặc tổ chức, cá nhân liên quan nộp bổ sung 01 bộ hồ sơ  để lưu tại cơ quan tổ chức xét tặng giải thưởng.

Thứ năm: Nghị định số 78/2014/NĐ-CP còn quy định chi tiết Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước cũng được tặng cho người nước ngoài có công trình KH&CN nghiên cứu về Việt Nam.

Công trình nghiên cứu về Việt Nam của tác giả là người nước ngoài có hồ sơ sử dụng ngôn ngữ nước ngoài thì phải kèm theo bản dịch sang tiếng Việt được tổ chức khoa học và công nghệ trong nước đề xuất xét tặng giải thưởng xác nhận về sự chuẩn xác của bản dịch ra tiếng Việt. Căn cứ xét tặng, hồ sơ và trình tự thủ tục xét tặng thực hiện theo quy định như đối với tác giả là người việt Nam có công trình đề nghị xét tặng giải thưởng.

Tính đến năm 2015, có bao nhiêu đợt xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về KH&CN và có bao nhiêu công trình được tặng giải thưởng, thưa ông?

Ông Đặng Quang Huấn: Tính đến năm 2015, qua 04 đợt xét tặng 02 Giải thưởng cao quý trên, Chủ tịch nước đã quyết định tặng cho 216 công trình, cụm công trình khoa học, công nghệ. Trong đó có 82 công trình, cụm công trình đạt Giải thưởng Hồ Chí Minh và 134 công trình, cụm công trình đạt Giải thưởng Nhà nước về KH&CN.

Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước sẽ được xét tặng cho tác giả có công trình khoa học và công nghệ nào, thưa ông?

Ông Đặng Quang Huấn: Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ xét tặng cho tác giả có công trình bao gồm: Công trình nghiên cứu khoa học; Công trình nghiên cứu phát triển công nghệ; Công trình ứng dụng công nghệ.

Ông có thể nói rõ hơn về kế hoạch tổ chức xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về KH&CN đợt 5 (năm 2015-2016)?

Ông Đặng Quang Huấn: Đợt xét thưởng lần này sẽ được tiến hành độc lập theo ba cấp như sau: Cấp cơ sở; Cấp Bộ, ngành, địa phương; Cấp Nhà nước được tiến hành theo hai bước: Bước một tại các Hội đồng xét tặng Giải thưởng chuyên ngành và bước hai tại Hội đồng xét tặng Giải thưởng cấp Nhà nước.

Về tiến độ xét tặng Giải thưởng tại Hội đồng các cấp và dự kiến thời hạn trình Thủ tướng Chính phủ kết quả xét tặng: Hội đồng cấp cơ sở tổ chức xét tặng Giải thưởng từ ngày 01/12/2015 và hoàn thành trước ngày 31/12/2015. Hội đồng cấp Bộ tổ chức xét tặng Giải thưởng từ ngày 05/01/2016 và hoàn thành trước 28/02/2016.

Bộ KH&CN sẽ nhận hồ sơ đề nghị xét tặng Giải thưởng cấp Nhà nước kết thúc vào ngày 05/3/2016. Hội đồng cấp Nhà nước tổ chức xét tặng Giải thưởng từ ngày 10/3/2016 và hoàn thành trước ngày 12/6/2016.

Các công trình KH&CN tham dự giải thưởng sẽ được Hội đồng xét tặng giải thưởng đánh giá công bằng, dân chủ, khách quan, biểu quyết bằng hình thức bỏ phiếu và quyết định theo tỷ lệ quy định cho từng cấp xét thưởng. Dự kiến giải thưởng sẽ được công bố và trao tặng vào dịp Quốc khánh 2-9-2016.

Cảm ơn ông về cuộc trao đổi này.