Hơn 75 tuổi vẫn đi làm sắp là điều bình thường tại Nhật Bản

Ông Takayoshi Kimura. Ảnh: Bloomberg

Ba năm trước, Mikiko Kuzuno đang nộp đơn xin việc vào một nhà máy ở gần Tokyo. "Tôi yêu cầu nhà tuyển dụng nhìn tôi. Tôi muốn họ thấy mình khoẻ mạnh thế nào. Một số người rất yếu", bà Kuzuno cho hay.

Hiện bà đã 78 tuổi và đã làm việc ba năm trong một cơ sở nhỏ ở Warabi. Tại đây, bà làm công việc giặt và đóng gói khăn tay cho các nhà hàng. Công việc này đòi hỏi bà phải đứng suốt ba tiếng. Tuy nhiên, bà chưa nghĩ đến việc nghỉ ngơi, một phần vì lý do tài chính và một phần bà cũng không thích quanh quẩn ở nhà.

Takayoshi Kimura hiện 73 tuổi từng rời bỏ quê nhà khó khăn để đến Tokyo từ năm 58 tuổi. Sau đó, ông đã trở thành một trong những nhân viên bán hàng hàng đầu của một cửa hàng ở thủ đô. Ông thấy hạnh phúc khi được làm công việc này, trong khi những người bạn ở quê may mắn mới được thuê làm bảo vệ.

"Ở nông thôn, không có việc làm. Tôi muốn làm việc đến năm 75 tuổi, trong khi người vợ vẫn thúc giục tôi trở về nhà", Kimura chia sẻ. Ông tự tin, sức khoẻ của mình sẽ vẫn ổn trong 20 năm tới.

Gần đây, những trường hợp như trên đang trở nên rất phổ biến tại Nhật Bản khi nhiều người trên 70 tuổi vẫn chăm chỉ làm việc. Hiện Thủ tướng Shinzo Abe cũng tìm cách để những người như Kuzuno làm việc lâu hơn, nhằm góp phần tăng nguồn thu thuế và giảm bớt gánh nặng chi tiêu của Chính phủ trong bối cảnh dân số Nhật Bản già hoá nhanh nhất thế giới.

Dân số già hoá nhanh đã khiến chi tiêu an sinh xã hội tăng vọt, chiếm một phần ba số tiền chi tiêu của Chính phủ tài khoá trước. Bởi vậy, ông Abe đang thúc đẩy dự luật để các công ty xoá bỏ tuổi nghỉ hưu và nhiều biện pháp khác để giữ những người 70 tuổi tiếp tục làm việc. Đồng thời, Chính phủ Nhật cũng đang cân nhắc một lựa chọn mới cho phép trì hoãn nhận lương hưu đến năm 75 tuổi.

Theo thống kê của Ngân hàng Thế giới, tỷ lệ dân số trên 65 tuổi của Nhật Bản cao nhất thế giới và tuổi thọ 84 cũng ở mức hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, với tỷ lệ sinh giảm, dân số Nhật sẽ giảm một phần ba vào năm 2060, khi đó hơn 40% người Nhật cũng trên 65 tuổi.

"Chúng tôi cần thay đổi cấu trúc kinh tế xã hội để phù hợp với mô hình cuộc sống 100 năm. Đó là ưu tiên hàng đầu của chúng tôi hoặc chúng tôi không thể đạt được chiến thắng để cải tổ an sinh xã hội, mang lại hy vọng cho thế hệ tiếp theo", Shinjiro Koizumi, nhà lập pháp đứng đầu một uỷ ban của Đảng Dân Nhật cho biết.

Tuy nhiên, việc khuyến khích để mọi người tăng tuổi lao động cũng có thể vấp phải một số khó khăn. Theo một khảo sát của Văn phòng Nội các Nhật công bố hồi đầu năm, 38% người được khảo sát cho biết muốn tiếp tục làm việc sau 65 tuổi, trong khi hơn 50% người muốn nghỉ hưu trước độ tuổi đó.

Bên cạnh đó, các công việc tại Nhật cần nhân sự nhiều nhất là trong các lĩnh vực như xây dựng, chăm sóc y tế và giao nhận. Tuy nhiên, các công việc này thường không phù hợp với người lớn tuổi. Khu vực nông thôn tập trung đông người trên 65 tuổi cũng không có nhiều việc làm phù hợp với lực lượng này.

Ông Atsushi Morishita, Chủ tịch kiêm sáng lập của Tempos Holdings – đơn vị vận hành 58 chuỗi nhà hàng đang "mở cửa" để chào đón những lao động lớn tuổi. Ông được truyền cảm hứng từ cha mình – một người vẫn làm việc tại trang trại cho đến 90 tuổi.

"Ở Tokyo, ngay sau khi bước sang tuổi 65, mọi người lãng phí thời gian vào những việc như chơi bài hoặc một thứ gì đó. Nên tôi nghĩ sẽ cung cấp việc làm cho họ", Morishita. Ông chủ này năm nay đã 72 tuổi và một phần nhân sự của ông từ 60 trở lên.

Tuy nhiên, ông cũng cho rằng, chủ doanh nghiệp cần phải hiểu người lớn tuổi thường có năng suất lao động thấp nên công việc và mức lương cần được điều tiết phù hợp. "Những nơi như Toyota đòi hỏi năng suất lao động cao, nên tôi nghĩ họ khó có thể thuê người lớn tuổi", Morishita nhận định.